Haritadan bakmak:

6 Şubat felaketinin sembol yapıları

Türkiye bundan bir yıl önce tarihinin en büyük acılarından birini yaşadı. 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş iki büyük depremle sarsıldı.

İlk deprem uykuda yakaladı, 04:17’deki depremin merkez üssü Pazarcık’tı.

İkinci depremse bundan dokuz saat sonra vurdu, 7.7’lik depremin şokunu atlatamayan milyonlarca kişi bu kez merkez üssü Elbistan olan 7.6’lık depremi yaşadı.

Sadece Kahramanmaraş değil, aralarında Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’nın da 10 il daha depremi tüm şiddetiyle yaşadı.

Türkiye’nin 11 şehrini vuran bu felaket ve büyük yıkımla özdeşleşen pek çok nokta oldu. Scrolli kaybettiğimiz her bir canın unutulmaması için, 6 Şubat felaketinin sembolüne dönüşen bu noktaları derledi.

Kahramanmaraş | Ebrar Sitesi

Depremin merkez üssündeki Kahramanmaraş’ta bulunan Ebrar sitesi inşaatı parçalar halinde 1997’den 2013’e dek sürmüştü; depremden önce kentin en bilinen yerleşim yerlerinden biriydi. 22 bloklu site bazı kaynaklara göre “bir siteden çok bir mahalleyi andırıyordu.” İşte o site 6 Şubat depremlerinde yerle bir oldu, o siteden bin 400 kişinin cansız bedeni çıkarıldı.

Siteye ilişkin davalar her blok için ayrı görülüyor. B Blok için görülen dava dosyasına giren bilirkişi raporunda “Analizler sonucunda, kolon, perde ve kirişlerde kesit ve donatı alanı açısından yetersizlikler tespit edilmiştir” ifadelerine yer verildi.

Hatay | Rönesans Rezidans

Deprem öncesinde Hatay’ın en lüks konutlarının bulunduğu Rönesans Rezidans’ın inşaatı 2013’te tamamlanmış ve “cennetten bir köşe” sloganıyla satılmıştı. 12 katlı binada 250 daire vardı ve yaklaşık 700 kişi ikamet ediyordu.

6 Şubat depremlerinde geriye doğru yıkılan binada kaç kişinin öldüğüne dair açık kaynaklarda kesin bir rakam bulmak mümkün değil, sayı ‘yüzlerce’ olarak ifade ediliyor. Ancak kesin olan tek bir şey var, depremin üzerinden bir yıl geçtiği halde binada ikamet eden 53 kişiden halen haber alınamıyor.

Depremin ardından hazırlanan bilirkişi raporuna göre kiriş ve kolonlar eksiklikler nedeniyle depremde görevini yerine getiremedi: beton dökümü hatalı yapılmıştı ve düşük kalite malzeme kullanılmıştı.

Hatay | 600 Evler Sitesi

Antakya’da bulunan 600 Evler Sitesi’ndeki konutlar, 1998’de 600 Evler Konut Yapı Kooperatifi tarafından sahiplerine teslim edilmişti. 58 blok ve 570 daireden oluşan 600 Evler, tıpkı Kahramanmaraş’taki Ebrar Sitesi gibi bir siteden çok bir mahalleyi andırıyordu. 3 bin kişinin yaşadığı site 6 Şubat’taki depremde yerle bir oldu. Tüm bloklar yıkıldı, yaklaşık bin 200 kişi sitenin enkazının altında can verdi.

Depremin ardından hazırlanan bilirkişi raporunda kolonların zayıf olduğu, eksik demir kullanıldığı, betonda kırmataş ile taş tozu kullanıldığı ve blok aralarında yeteri kadar esneme payı bırakılmadığı belirtildi.

Adıyaman | İsias Otel

1991’de inşası başladığında plan konut yapmaktı, ancak 1995’te inşaatta yaşanan ölümlü bir kaza sonrasında çalışmalar durdu; altı yıl sonra yeniden başladığında ise binanın otel yapılmasına karar verildi.

Adıyaman’da dört yıldızlı otel olarak hizmet veren İsias’ta 6 Şubat günü 72 kişi can verdi. Ölenlerden 35’i KKTC’den turnuva için gelen genç voleybolcular, teknik ekip ve yakınlarıydı. Turist Rehberleri Birliği’nden bir kafile de uygulamalı eğitimi sırasında İsias Otel'de konaklıyordu.

‘İsias Otel Davası’nın ilk duruşması 3 Ocak’ta görülmeye başlandı. Dava dosyasına giren bilirkişi raporunda 2016’da binaya ruhsatsız kat eklendiği ve deprem güvenliği göz ardı edilerek yapılan bu katın taşıyıcı sisteme ek yük getirdiği belirtildi. Otelin tutuklu yargılanan sahibi ise “Bu şiddetli bir deprem olmasıydı, benim otelim yine ayakta kalırdı ama depremin şiddeti çok ağır olduğu için yıkıldı” diyerek kendini savundu.

Diyarbakır | Galeria Sitesi

Kentin ilk alışveriş merkezine de ev sahipliği yapan Galeria Sitesi dört bloktan oluşuyordu. 12 katlı blokların ilk dört katı alışveriş merkezi diğer sekiz kat ise konut olarak hizmet veriyordu. 6 Şubat depremlerinde Diyarbakır’da yıkılan yedi binadan biri de sitenin B Blok’u oldu. Burada 89 kişi hayatını kaybetti, 22 kişi de yaralandı.

Bilirkişi raporuna göre binanın inşaatında belediye dosyasında yer alan hiçbir projeye uyulmamış, dosyada yapı kullanım izin belgesi de bulunamamıştı. Raporda kolon kesildiğine dair ise bir bulguya rastlanmadığı belirtildi.

Sitenin ayakta kalan üç bloku geçen ay kontrollü şekilde yıkıldı, mülk sahiplerinin yerinde dönüşüm için başvuruda bulunduğu ve buraya yeni bir ‘iş ve yaşam merkezi’ kurulmasının planlandığı belirtiliyor.

Gaziantep | Ayşe Mehmet Polat Sitesi

İnşaatı 1999’da tamamlanan Ayşe Mehmet Polat Sitesi altı bloktan oluşuyordu. Altı bloktan dördü 6 Şubat’taki çifte depremde yıkıldı, diğer iki blok ise ağır hasar aldı. 132 kişi Ayşe Mehmet Polat Sitesi’nde can verdi.

Depremden bir hafta sonra tutuklanan sitenin müteahhidi "İnşaat bitiminden sonra daire sahipleri altyapı çalışması yapmış. Bunun sitenin temeline zarar verebilecek nitelikte olduğu kanaatindeyim" dese de bilirkişi raporu bu iddiayı yalanlar nitelikte. O rapora göre site projesinde detaylı zemin etüdü yapılmamış, kalitesiz beton kullanılmış, ayrıca beton kalıp içinde homojen dağıtılmamıştı. Raporda “kolonlar arası açıklığın ve kolon ölçülerinin tutarsız olduğu anlaşılmıştır” ifadesine de yer verildi.

Malatya | Hakimbey Apartmanı

Başta yedi katlı olarak inşa edilen Malatya’daki Hakimbey Apartmanı için 1997’de tadilat başvurusu yapılmış, bir yıl sonra verilen ruhsatla bina sekiz kata çıkarılmıştı.

Hakimbey Apartmanı 2020’deki Malatya depreminde hasar almış, bina sakinleri bu depremin ardından güçlendirme çalışması yapmıştı. Ancak o bina 6 Şubat’taki ilk depremde saniyeler içinde yerle bir oldu. Bazı kaynaklara göre 78, bazı kaynaklara 79 kişi binanın enkazında hayatını kaybetti.

Kasım ayında başlayan davada 2020’deki depremde binanın ağır hasarlı olmasına karşın az hasarlı olarak kaydedildiği iddia edildi. Ayrıca bilirkişi raporunda mimari proje ile statik proje arasında farklılıklar olduğu, döşeme sisteminin tekniğine uygun inşa edilmediği belirtildi.

Katkıda Bulunanlar

Hikaye, Araştırma: Mahir Boztepe

Kürasyon: Anıl Basat

Uydu Görüntüleri: Google Earth

Hasar Haritası Koordinatları: Yer çizenler