0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
%
Yasa dışı bahis ve kumar ile ilgili Türkiye’de yayınlanan ilk kitap olan “Bahis Çukur”unun yazarı Ayhan Şensoy, Türkiye’de 15 milyon civarı insanın yasa dışı bahis oynadığını belirterek, “Bunun ekonomik maliyeti 40 milyar dolar. Gençler suça bulaşıyor, borç batağına sürükleniyor. Sonra çetelerin elinde kullanışlı bir aparat haline geliyor. Aileler dağılıyor” diyor.
Sercan Meriç
Yasa dışı bahis ve kumar Türkiye’nin son yıllarda kanayan yarası haline geldi. Milyonlarca genç sanal sitelerden her gün kumar ve bahis oynuyor. Gelir adaletsizliğinin sonucunda kumar bağımlılığı da Türkiye’nin güvenlik problemi olarak karşımızda. Tekin Yayınevi tarafından yayınlanan Bahis Çukuru kitabının yazarı ve gazeteci Ayhan Şensoy, sosyolojik yıkıma işaret ediyor. Şensoy, yasa dışı bu faaliyetin nasıl organize olduğunu, Türk futbolunu nasıl kirlettiğini, gençlerin suça nasıl bulaştığını, Türkiye’de kaç kişinin yasa dışı bahis ve kumara bulaştığını, bu suçun ülke sathında nasıl bir ekonomiye karşılık geldiğini Scrolli’ye anlattı.
2017 yılında İstanbul'un getto sayılacak semtlerinde şahit olduğum bir olayın yansımasıyla bu kitap ortaya çıktı. Sokaktan geçerken, apartman dairesinden bir kadın aşağıya indi ağlayarak. Kapının önünde kamyonet var. Eşyalar inmeye başlamış. Sonra merak ettim. İnsanlar orada, aracın başına kalabalık oluşturmuş. Gittim yanına hanımefendinin. “Ne oldu, iyi misiniz?" diye sorduğumda, "Oğlum yasa dışı bahis kumara içine bulaşmış. Elimizde bir ev vardı. Bu evi de satmak zorunda kaldık. Şimdi buradan taşınıyoruz” dedi. Konu o gün ilgimi çekti. Ama çok da kapalı bir kutu. 2017’de yazılmış bir kitap, yapılmış bir belgesel ya da bir çalışma yoktu. Sonra etrafa baktığımda daha vahim bir olayla karşılaştım ve şunu fark ettim: Türkiye'de milyonlarca insan cebinde kumarhaneyle dolaşıyor.
Özellikle kripto para sistemine dair son dönemde yapılan operasyonlar var. Ekonomik olarak yıllık 40 milyar dolar gibi bir kaybımız var. Sosyolojik yıkım var. Gençler suça bulaşıyor, borç batağına sürükleniyor. Sonra çetelerin elinde kullanışlı bir aparat haline geliyor. Aileler dağılıyor. Boşanma oranlarında Türkiye'de bahis ve kumar bağımlılığı borçları yüzünden ciddi bir artış var. Yasal kısmı devlet kontrol edebiliyor, vergisini alabiliyor ama yasa dışı boyutu yasalın 2,5 katına ulaşmış durumda. Tabii yasa dışı kısmında bir de kumar oyunları olduğu için o bağımlılık daha farklı bir noktaya evriliyor.
Türkiye'de en az 14-15 milyon insanın yasa dışı siteler üzerinden, bahis ve kumar oynadığı tahmin ediliyor. Net bir rakama ulaşmak zor. 2020'li yıllara kadar cep bank sistemini kullanmışlar. 2017’den itibaren kripto para sistemi aktifleşmiş. Aslında kripto para sistemi yasa dışı işlerde en çok kullanılan alan. 2021’deki MASAK raporunda kripto para sisteminde 560 bini aşkın yasa dışı işlem tespit edilmişti. 366 bine yakın işlem yasa dışı bahisle alakalıydı.
Örneğin; size geliyorlar ve diyorlar ki: "Bize 2 bankadan hesap açar mısınız? Her hesap karşılığında aylık size şu kadar ücret ödeyeceğiz." Eğer düşük bir gelire sahipseniz ya da bir geliriniz yoksa, genelde de burada dijital bankacılığı bilmeyen ev hanımlarını, yaşı ilerlemiş insanları, paraya ihtiyacı olan üniversite öğrencilerini tercih ediyorlar. O hesapta ne işlem döndüğünü siz görmüyorsunuz. Açtığınız hesabın bankamatik kartını ve hesaplara tanımladığınız telefon hatlarını bu çetelere teslim ediyorsunuz ve aslında bir suça bulaşmış oluyorsunuz. Çünkü orada kara para dönüyor. Parayı aktarmak için bu yöntemi kullanıyorlar. 2023’te yine MASAK raporunda Türkiye'de 280 bin kiralık hesap tespit edilmiş. Bu hesaplardan parayı sisteme sokuyorlar.
Öte yandan fenomenler ve güzellik merkezleri, restoranlar üzerinden de bu sistemi işletiyorlar. Bir de soğuk cüzdan yöntemi var kripto para sisteminde... Bir USB ile parayı dünyanın her yerine dolaştırabiliyorsunuz. Nihayetinde bu parayı tekrar Türkiye'ye getirdiğinizde “nereden getirdin yasası” olmadığı için şey olmuyor. Para aklama yönteminde lüks oteller de çok karşımıza çıkıyor. Örnek veriyorum, Portekiz, İspanya ya da İtalya'da turizm acenteniz var. Sahte isimler üzerinden Türkiye'deki o otellere rezervasyon yapıyorsunuz. Parayı da oradan aktarıyorsunuz. Ama oteller de hayali, müşteriler de… Kimse gelip gitmiyor. Bu da çok ilginç para aklama yöntemlerinden biri. Bu parayı Türkiye'de aklayabiliyorlar. Türkiye'de son 10 yılda böyle abartılı bir şekilde girişimcilik adı altında zenginleşen kim varsa hepsi şaibelidir bence.
2010’a dayanan bir başlangıcı var aslında. Önce şunu paylaşayım. Bahis sektörü, dünyada yıllık 4,5 trilyon dolarlık bir sektör. Sektörün yaklaşık 2 trilyon doları yasa dışı dönüyor. Mafya için de ciddi bir gelir kapısı. O dönem Kıbrıs’ta Halil Falyalı, Yaşam Ayavefe, Veysel Şahin gibi isimler karşımıza çıkıyor. 2016'ya kadar da bu isimlere operasyon yapılmıyor. Çünkü yargıda FETÖ hakimdi. FETÖ'nün de ciddi gelir kapısıydı bu. Koruyordu bu insanları. 15 Temmuz sonrası Türkiye'de birçok şey değişti. Sonra Halil Falyalı'ya, Veysel Şahin'e, Yaşama Ayavefe'ye operasyonlar yapıldı. Bu sefer küçük ölçekli çok fazla insan oraya yoğunlaştı. Son dönemde Türkiye'nin neredeyse tüm illerinde yasa dışı bahis sitesi açmış gençler var. Daha vahim noktaya gitti bu iş.
Önce Veysel Şahin'le Yaşam Ayavefe devre dışı bırakıldı. Veysel Şahin, 21 yıl 8 ay hapis cezası almıştı. 3-4 yılda çıktı. Avukatı da Ersan Şen'di. Şahin'in sağ kolu Derkan Başer için de 19 yıl hapis istemiyle dava açılmıştı. Başer, hakkında öncelikle tahliye kararı verildi. Aynı akşam 22.00'de tekrar nöbetçi mahkeme tutuklama emri verdi ama Başer ülkeyi çoktan terk etti. 2021'de Halil Falyalı'nın öldürülmesine şahit olduk. Onların devri biraz kapanmış gibi oldu. Bu sefer az önce bahsettiğim gibi küçük ölçekli mafyatik tipler çıktı. Son 2 yılda özellikle İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya göreve geldikten sonra, Emniyetin bu konuyla ilgili ciddi bir çalışması var. 2025'in başından ağustos ayına kadar yaklaşık 4-5 milyar dolarlık operasyon yapıldı.
Özellikle 2. ve 3. ligde kulüp sahipleri var. Futbol geçmişi olmayan, futbolla hiç ilgisi olmayan, hatta birkaçı daha önce ceza almış, hapis yatmış insanlar. Bu insanların çoğu futbolu çok sevdiği için girmiyor oraya. Futbol, yasa dışı bahis konusunda para kazanma alanı. Maç bağlayıp, oyuncu üzerinden şike yapıp, dünyanın farklı yerlerinde bahis oynayıp ciddi paralar kazanıyorlar ve kara para aklamak için de iyi bir alan. Çünkü bir oyuncunun maaşı sözleşmesinde 850 bin dolar yazıyor, oyuncunun aldığı para 150 bin dolar. Geriye kalan para offshore hesabı üzerinden yurt dışına gidiyor. O parayı tekrar Türkiye'ye geri getiriyorlar. O paraları aslında kendi ceplerine indiriyorlar. Son dönemde Nazillispor-Ankaraspor maçı çıktı karşımıza. Nazillispor berabere kalırsa ligde kalıyor. Ankaraspor berabere kalırsa play-off'a kalıyor. Maç 0-0 bitiyor. Her ne hikmetse maçta hiç isabetli şut yok. Al gülüm, ver gülüm derler ya eskiler hani öyle bir maç. Nitekim federasyonun da zaten soruşturmasına takıldı bu. 55 kişi hakkında bir soruşturma başlatıldı.
Süper Lig'de de bazı şaibeli kulüp başkanları olduğu çok konuşuldu kamuoyunda. Her ne kadar bu insanlar bunu kabul etmeseler de bazı ilişkiler karşımıza çıkıyor. Yani şimdi bir örnek vereyim. Galatasaray'ın geçen yıl yasa dışı bahis şirketiyle bir sponsorluk anlaşması vardı. Bu şirket Galatasaray'la sponsorluk anlaşmasını yaparken merkez Malezya'da gösteriyor, faaliyeti ise Kıbrıs'ta, üst akıl Fransa'da. Malezya'daki merkezin bulunduğu plazada Türkiye Futbol Federasyonu eski Başkanı Mehmet Büyükekşi'nin yeğeninin şirketi bulunmakta. Böyle garip, tuhaf ilişkiler var. Geçmişte öldürülen Beşiktaş eski yöneticisi Şafak Mahmutyazıcıoğlu’nun da yasa dışı bahis ve kumar sitesi işlettiği yönünde iddialar vardı. TİP milletvekili Ahmet Şık dile getirmişti bunu.
Gelen teklifleri anlatan çok futbolcu var. Artık yasa dışı sitelerde, “ilk korneri kim atar”, “ilk kırmızı kartı kim görür”, “penaltı olur mu” diye bahisler açılıyor. “Maçta penaltı olur”un oranı 3 mesela. 1 milyon dolar yatırsanız 3 milyon dolar para kazanıyorsunuz. Bir oyuncuya da o 3 milyon dolardan 100 bin dolar verseniz, alt ligdeyse kabul edebilir. Bunu savunduğumdan söylemiyorum. Ama böyle bir hakikat var. Türkiye Futbol Federasyonu 2. lig ve 3. lig maçlarını yayınlama kararı aldı. Belki bu biraz onun önüne geçebilir.
Aslında bahis ve kumar bağımlılığı sadece Türkiye'nin sorunu değil. İngiltere nüfusunun yüzde 20'si bahis ve kumar bağımlısı. Almanya'da bu rakam bir milyon 200 bin civarında. Hollanda, 2021 yılında bahis firmalarının sponsorluk anlaşmalarını kulüplere açmıştı, izin vermişti. 18 milyon nüfuslu ülkede bahis bağımlısı çok arttığı için bu yıl kaldırdılar. İtalya Tüketiciler Birliği'nin bir raporu var, diyor ki: "Bizim kulüpler sponsorluk anlaşmasından yıllık 150 milyon dolar para kazanıyor ama biz arka planda bağımlılıkla mücadeleye milyar dolar para harcıyoruz." Türkiye’de de Yeşilay'ın hazırladığı güncel bir rapor mevcut. 2024 yılında sigaranın yıllık ekonomik maliyeti 24 milyar dolar. Alkolün 9 milyar dolar, uyuşturucunun 5 milyar dolar. Kumar ve bahisin ne kadar biliyor musunuz?
40 milyar dolar! Yani, sigara, alkol, uyuşturucuyu topladığınızda 38 milyar dolar yapıyor. Tek başına kumar ve bahis bağımlılığının ülkeye yıllık maliyeti 40 milyar dolara ulaşmış durumda. Bu veri çok ciddiye alınmalı. Ülkemizde şu anda 3. güvenlik problemi haline dönüşmüş durumda bahis ve kumar bağımlılığı. Türkiye'de 15-29 yaş arasında 5,5 milyon insanın ne iş hayatında, ne okul hayatında olduğuna dair veri açıklandı. Psikolojisi bozulmuş bir gençlik ve toplum yapısı oluşuyor. Bu konuya devletin her kurumunun eğilmesi gerekiyor.
