Bu da bizi şu soruya getiriyor: AfD mi normalleşiyor, merkez mi çözülüyor? Aslında her ikisi de. AfD’nin normalleşmesi, merkezin çözülmesinin semptomu. Merkez, enflasyon, konut krizi, sağlık sistemi tıkanıklıkları gibi ekonomik güvensizlikler güvenlik kaygıları ve kimlik tartışmalarına kapsayıcı ve kararlı cevaplar üretemedikçe, AfD sözünü sakınmayan ve eski düzeni sarsan aktör rolünde güç kazanıyor.

AfD’nin yükselişini yalnızca enflasyon, göç ya da hükümet yorgunluğuyla açıklamak da eksik kalır. Partinin temel metinlerinde yer alan kavramsal çerçeve, demokratik çoğulculukla yapısal düzeyde gerilimli. AfD’nin uzun vadeli bir çerçeve çizen 2016 programı etnik-homojen toplum idealinden; basın, din, bilim özgürlüklerinin gölgelenmesine kadar uzanan bir çizgiyi sistematik biçimde gösteriyor. Mealen, Almanya bir kültür ulusudur; bu kültür esasen Alman kökenli ve Hristiyan temellidir. İslam, Almanya’ya ait değildir. Çokkültürlülük başarısız olmuştur; göçmenlerin kültürel uyumunda zorlayıcı olunmalıdır ve geri dönüş teşviki gereklidir. Bunlar yalnızca söylemden ibaret değil; parti mantığının kuruluş prensipleri. Dolayısıyla sık görülen AfD koalisyon görürse merkezleşir varsayımı aslında fazlasıyla iyimser. Temelde ideolojik mimari yerinde durdukça seçim dönemlerinin yalnızca taktiksel esneklikler görülür.

İç güvenlik cephesindeki son sınıflandırma da aynı resme işaret ediyor. AfD’nin göçmen kökenli yurttaşlara yönelik sistematik aşağılayıcı dili ve etnik tanımlı yurttaşlık vurguları, Anayasa’nın eşitlik ve insan onuru maddeleri ile çelişiyor. Bu nedenle ülkenin iç istihbaratı (BfV) AfD’yi artık kesin aşırı sağcı kategorisinde değerlendiriyor. Bu sınıflandırma, partinin takip edilmesine ilişkin yöntemleri genişletiyor. Öte yandan AfD’ye “devlet bize karşı” türünden bir mağduriyet anlatısı inşa etme zemini de sağlıyor. Bu tür damgalamalar bazı bağlamlarda radikal aktörlerin işine yarayabiliyor; bu yüzden kurumsal sertlik ile demokratik ikna stratejileri birlikte ve dikkatle yürütülmeli.