Scrolli - Kumlardan göğe: Patara Deniz Feneri yeniden ayakta

Kumlardan göğe: Patara Deniz Feneri yeniden ayakta

Roma İmparatoru Nero’nun emriyle 64 yılında inşa edilen Patara Deniz Feneri, Rodos’tan bile görülebilen ateşiyle yüzyıllar boyunca gökyüzüyle deniz arasında bir pusula oldu.

Yıkılıp kumlara gömülen bu taş kule, şimdi 2500'ü aşkın bloğun yeniden bir araya getirilmesiyle ayağa kaldırıldı.

Uzak Zamanlar işbirliğiyle hazırlanan bu özel anlatıda, Akdeniz’in kadim yollarında yüzyıllar boyunca denizcilere yol gösteren bir ışığın izini sürüyoruz.

Deniz fenerinin inşası, Roma’nın mühendislik bilgisinin ve deniz üzerindeki iddiasının simgesiydi. Yaklaşık 26 metre yüksekliğindeki yapı, iki iç içe geçmiş silindirik kuleden oluşuyordu.

Giriş kapısı kuzeyde yer alıyor, spiral şeklinde yukarı doğru çıkan taş merdivenle kubbeli odadaki ışık kaynağına ulaşılıyordu. Geceleri yakılan ateşin, Rodos açıklarından bile görülebildiği rivayet ediliyordu.

Deniz Feneri'ni yaptıran Roma tarihinin en tartışmalı figürlerinden biri olan İmparator Nero, M.S. 54-68 yılları arasında hüküm sürdü. Sanata olan düşkünlüğü, gösterişli yaşam tarzı ve otoriter yönetimiyle tanındı.

Kazı çalışmaları sırasında fenerin üst kısmında yer alan, bronz harflerle yazılmış bir yazıt ortaya çıkarıldı. Bu yazıtta “Ben İmparator Nero’yum. Bu feneri denizcilerin güvenliği için inşa ettim” ifadeleri yer alıyor.

Depremle yıkıldı

1481 yılında Rodos merkezli büyük bir deprem ve tsunamiyle yıkılan fener; Prof. Dr. Havva İşkan öncülüğünde yürütülen projeyle ayağa kaldırıldı. Fenerin taşları tıpkı bir arkeolojik yapboz gibi parça parça bulundu. Her biri numaralandırıldı, üç boyutlu tarandı ve “taş hastanesi” adı verilen bir alanda güçlendirildi. Yapay zekâ destekli modelleme teknikleriyle taşların orijinal yerleri hesaplandı.

Patara'daki buluntular

Kazı çalışmaları sırasında bulunan yazıtlar yalnızca mimari değil, politik bir mesajlar da çalışıyor. Tüm kapsamıyla değerlendirildiğinde Likya Birliği’nin başkenti olan Patara’da inşa edilen deniz feneri, Nero’nun Doğu Akdeniz üzerindeki kontrolünü pekiştirmek amacıyla yaptırdığı stratejik yapılardan biri olarak öne çıkıyor.

Kumların altındaki ölümsüzlük

Bir zamanlar Likya Birliği’nin başkenti olan Patara; antik meclis binası, tiyatrosu, sütunlu caddesi ve tanrı Apollon’a atfedilen kutsal alanlarıyla öne çıkıyor. Patara Deniz Feneri restorasyonuyla birlikte Patara'nın tanıtımı da öne çıkacak. Uzmanlara göre bu yapı, sadece Türkiye’nin değil, dünya mirasının da önemli bir parçası olarak konumlanacak. Fenerin çevresinde yapılacak düzenlemeler tamamlandıktan sonra, ışığının sembolik olarak yeniden yakılması hedefleniyor.

Tarih çoğu zaman taşlara kazınır; ama bazen de kâğıda çizilir. Anadolu’nun yüzyıllar öncesine ait yüzünü, 1800’lü yıllarda buraya gelen seyyahların ve arkeologların çizdiği gravürlerde görmek mümkündür. İşte bu görsel mirasın izini süren bir kanal var: Uzak Zamanlar.

Grafik tasarımcı ve videografiker Nebi Yıkaroğlu tarafından kurulan Uzak Zamanlar, Anadolu'nun 19. yüzyıldaki görsel tarihini günümüze taşıyan bir YouTube projesi. Patara'daki deniz fenerinin hikâyesini de içeren içerik serilerini keşfetmek için video'ya tıklayın.